Zadanie 24. (3 pkt)
Dzwonek karpacki ma najczęściej kwiaty koloru niebieskiego, ale zdarzają się również odmiany o kwiatach białych. Niebieska barwa kwiatów tego gatunku jest warunkowana przez dominujące allele dwóch dopełniających się genów A i B, kodujących enzymy konieczne do wytworzenia niebieskiego barwnika. Allele a oraz b powstały w wyniku mutacji skutkującej utratą funkcji.
Skrzyżowano rośliny tego dzwonka o kwiatach białych, pochodzące z różnych linii, i w F1 otrzymano wyłącznie rośliny o kwiatach niebieskich. Natomiast w wyniku krzyżówki tych niebiesko kwitnących roślin uzyskano w F2 rośliny o kwiatach niebieskich i białych w stosunku 9:7.
Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008.
a) Na podstawie przedstawionych informacji zapisz genotypy odmian dzwonka z pokolenia rodzicielskiego o kwiatach białych oraz wszystkie możliwe genotypy roślin o kwiatach niebieskich uzyskanych w F2. Zastosuj oznaczenia literowe alleli podane w tekście.
Genotypy roślin rodzicielskich o kwiatach białych (P): (…)
Wszystkie genotypy roślin o kwiatach niebieskich (F2): (…)
Odpowiedź
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne zapisanie wszystkich sześciu możliwych genotypów.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
Genotypy roślin o kwiatach białych (P): AAbb i aaBB lub aaBB i AAbb.
Genotypy roślin o kwiatach niebieskich (F2): AABB, AaBb, AaBB, AABb.
b) Określ, jaki będzie stosunek liczbowy fenotypów w potomstwie roślin uzyskanych po skrzyżowaniu dzwonka o kwiatach niebieskich pochodzącego z F1 z rośliną z pokolenia rodzicielskiego (kwiaty białe). Zapisz odpowiednią krzyżówkę genetyczną (szachownicę Punnetta).
Stosunek liczbowy fenotypów potomstwa: (…)
Odpowiedź
Schemat punktowania
2 p. – za poprawnie wykonaną krzyżówkę genetyczną i podanie stosunku liczbowego uzyskanych fenotypów.
1 p. – za poprawnie wykonaną krzyżówkę genetyczną przy błędnym określeniu stosunku liczbowego uzyskanych fenotypów lub jego braku.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
Krzyżówka:
| AB | Ab | aB | ab | |
| Ab | AABb (niebieskie) | AAbb (białe) | AaBb (niebieskie) | Aabb (białe) |
lub
| AB | Ab | aB | ab | |
| aB | AaBB (niebieskie) | AaBb (niebieskie) | aaBB (białe) | aaBb (białe) |
Stosunek liczbowy fenotypów wśród potomstwa: 1 : 1 (białych do niebieskich)
Uwaga
Uznaje się zapisy: „2:2” oraz „50% i 50%” jako stosunek liczbowy fenotypów.