Informacja do zadań 22.–24.
Jedną z metod otrzymywania halogenoalkanów jest reakcja alkoholu alifatycznego z halogenkiem fosforu(III). Ta reakcja przebiega zgodnie z poniższym schematem, w którym R oznacza grupę alkilową, a X – atom halogenu.
3R–OH + PX3 → 3R–X + H3PO3
Na podstawie: K.-H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, Warszawa 2007.
Zadanie 22. (0–1)
Napisz równanie reakcji otrzymywania 3-bromo-3-metyloheksanu opisaną metodą – zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) reagentów organicznych. Napisz nazwę systematyczną użytego alkoholu.
Równanie reakcji: (…)
Nazwa systematyczna alkoholu: (…)
Odpowiedź
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne napisanie równania reakcji z zastosowaniem wzorów półstrukturalnych
(grupowych) reagentów organicznych i poprawne podanie nazwy systematycznej
alkoholu.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
Nazwa systematyczna alkoholu: 3-metyloheksan-3-ol
Zadanie 23. (0–1)
Napisz wzór elektronowy bromku fosforu(III). Pary elektronowe wiązań oraz wolne pary elektronowe zaznacz kreskami. Oceń, czy cząsteczka bromku fosforu(III) jest płaska.
Wzór: (…)
Ocena: (…)
Odpowiedź
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne napisanie wzoru elektronowego bromku fosforu(III) i poprawną ocenę.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
Ocena: Cząsteczka nie jest płaska lub ma kształt piramidy trygonalnej lub jest przestrzenna.
Uwaga: Narysowanie wzoru PBr3, w którym elektrony par elektronowych przedstawione są kropkami, należy uznać za poprawne.
Zadanie 24. (0–1)
W opisanej metodzie 3-bromo-3-metyloheksan otrzymuje się w postaci mieszaniny racemicznej, czyli równomolowej mieszaniny obu enancjomerów.
Uzupełnij poniższy schemat, tak aby przedstawiał wzory stereochemiczne składników tej mieszaniny.
Odpowiedź
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne uzupełnienie schematu.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
lub inna para wzorów, w których 2 podstawniki są zamienione miejscami.
Uwaga: Dopuszczalny jest sumaryczny zapis grupy –CH2CH2CH3 jako –C3H7